مدل کسب و کار در بعضی موارد و بسته به نیاز بصورت طرح کسب و کار و یا طرح توجیهی هم نوشته میشود، و در همه آنها یکی از مهمترین موارد مشخص کردن میزان کسب درآمد از ایده مطرح شده است و طرحی که بتواند درآمد و هزینهها را در نهایت نزدیک به واقعیت پیشبینی کند، موفقتر است.
چگونه یک مدل کسب و کار بنویسیم؟
تعریف مدل کسب و کار
مدل کسب و کار ساختار سادهای از واقعیت است. تعریف مدل کسب و کار غالباً با دشواری همراه است زیرا در زمینههای متفاوت کسب و کار، معانی متفاوتی از آن برداشت میشود، تعاریف ارائه شده از مدل کسب و کار بر اساس دیدگاههای ارائه دهندگان تعاریف، ممکن است متفاوت باشد.
از جمله تعاریف مدل کسب و کار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱ .خلاصهای از اینکه چطور مجموعهای از متغییرهای تصمیمگیری در رابطه با استراتژیهای بنگاه، معماری و اقتصاد جهت ایجاد مزیت رقابتی در بازارهای تعریف شده عمل میکنند.
- بیان چگونگی منطق اساسی و انتخاب استراتژیک جهت خلق و دریافت ارزش درون یک شبکه ارزشی.
- مدل کسبوکار ساختاری است که فرآیند خلق ارزش را با انتخاب گزینش تکنولوژیها ایدهها فراهم میآورد و آنها را در پیکرهبندی خاص بستهبندی میکند تا به بازار هدف انتخابی ارائه دهد.
- مدل کسبوکار سیستمی از فعالیتهای بههم پیوسته است که به بنگاه مرکزی کمک می کند تا فراتر از مرزهای خود برود. آنها دودسته فعالیت را در خلق ارزش سیستم توضیح می دهند: عناصر طراحی (محتوای تراکنش، ساختار، اداره تراکنش) و زمینههای طراحی (ابتکار، کارایی، مکملها و قفلکردن روی مشتری)
مدل کسب و کار استروالدر یکی از معروفترین و مشهورترین تعاریف مربوط به آقای الکساندر استروالدر میباشد.
ویکی پدیا
مدل کسب و کار استروالدر
طبق تعریف استروالدر؛ مدل کسب و کار ابزاری مفهومی است که شامل مجموعهای از عناصر و ارتباط آنها بوده و منطق شرکت جهت درآمدزایی را نشان می دهد. توصیف ارزشی است که شرکت به یک یا بخشی از مشتریانش میدهد. در واقع معماری یک بنگاه و شبکه شرکایش به منظور خلق، بازاریابی و تحویل ارزش، همچنین ارتباط سرمایهای یک یا بخشی از مشتریان برای ایجاد جریانهای درآمدی پایدار و سودآور است.
تعریف استروالدر و بوم مدل کسب و کار پیشنهادی وی از توجه و استقبال قابل توجهی برخوردار شده است. به طوری که امروزه در اکثر شرکت های موفق جهان و رویدادهای استارتاپی از بوم مدل کسب و کار استروالدر به عنوان تابلوی راهنمایی برای جهت دهی مسیر کسب و کار استفاده می کنند که در ویدیوی زیر با بخش های مختلف این مدل آشنا میشوید.
همانگونه که در ویدیوی فوق مشاهده کردید بوم مدل کسب و کار استروالدر از ۹ بخش سازنده تشکیل شده است که در شکل زیر نشان داده شده است.
جزء اول بوم مدل کسب و کاراستروادر: بخش های مشتریان
جزء سازنده بخشهای مشتری، گروه های مختلفی از افراد یا سازمانهایی را تعریف می نماید که شرکت قصد دستیابی و خدمت به آنها را دارد. مشتریان قلب هر مدل کسبوکاری را تشکیل می دهند. بدون مشتریان (سودآور) هیچ شرکتی نمی تواند در بلند مدت دوام آورد. مهمترین سؤالاتی که در این قسمت مطرح میشوند:
ما برای چه کسانی ارزش خلق می کنیم؟
مهمترین مشتریان ما چه کسانی هستند؟
جزء دوم بوم مدل کسب و کار: ارزش های پیشنهادی
جزء سازنده ارزش های پیشنهادی بسته ای از محصولات و خدمات است که برای بخش مشتری خاص ارزش خلق می کند. ارزش پیشنهادی دلیل ترجیح یک شرکت نسبت به سایر شرکتها توسط مشتری است. هر ارزش پیشنهادی متشکل از بسته ای منتخب از محصولات و یا خدمات است که نیاز های یک بخش خاص از مشتریان را برآورده مینماید. بنابراین ارزش پیشنهادی، مجموعه یا بسته ای از منافع است که شرکت به مشتریان پیشنهاد می دهد. مهمترین سؤالات این بخش عبارتند از:
چه ارزش هایی را به مشتریان ارائه می کنیم؟
به حل کدام مشکل مشتریان خود کمک می کنیم؟
چه نیاز هایی را از مشتریان برآورده می کنیم؟
چه بسته ای از محصولات و خدمات را به هر بخش مشتری پیشنهاد می کنیم؟
جزء سوم بوم مدل کسب و کار: کانال های توزیع
جزء سازنده کانال ها بیان گر این است که شرکت بهمنظور ارائه ارزش پیشنهادی موردنظر به بخشهای مشتریان هدف خود، چگونه با آنها ارتباط برقرار نموده و به آنها دسترسی دارد. کانال های ارتباطی، توزیع و فروش، واسط میان یک شرکت و مشتریان آن است. کانال های توزیع نقطه تماس با مشتری هستند و نقش مهمی در تجربه مشتری ایفا میکنند. سؤال هایی که در اینجا مطرح می گردد:
بخشهای مختلف مشتریان چه کانال هایی را برای دسترسی به ما ترجیح می دهند؟
هم اکنون چگونه به آنها دسترسی داریم؟
ما چگونه آنها را با برنامه روزمره زندگی مشتری هماهنگ می سازیم؟
جزء چهارم بوم مدل کسب و کار: روابط با مشتریان
عنصر ارتباط با مشتری یعنی اینکه چطور یک بنگاه وارد بازار می شود، به مشتری هایش دست پیدا میکند، و چطور با آنها رابطه برقرار میکند. استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات منجر به کاهش هزینه و بهبود عملکرد فناوری اطلاعات در بخش ارتباط مشتری می شود. استفاده از بانک های دادههای مشتری منجر به یافتن فرصتهای بهتری در کسبوکار میشود. سؤالاتی در اینجا مطرح است:
هر یک از بخشهای مشتریان ما انتظار برقراری و حفظ چه نوع ارتباطی را دارند؟
کدام یک از روابط را ایجاد کرده ایم؟
این ارتباطات چگونه با سایر اجزای مدل کسبوکار ما هماهنگ شدهاند؟
جزء پنجم بوم مدل کسب و کار: جریانهای درآمدی
اگر مشتریان قلب مدل کسبوکار باشند، جریانهای درآمدی شریان های آن را تشکیل میدهند. شرکت باید از خود بپرسد که هر بخش مشتری واقعا برای چه ارزشی تمایل به پرداخت پول دارد؟ در صورتی که شرکت به این سؤال پاسخ درستی دهد، قادر به ایجاد یک یا چند جریان درآمدی برای هر بخش مشتریان میشود. سؤالاتی که در این زمینه مطرح می کردند عبارتند از:
مشتریان ما واقعا برای چه ارزشی تمایل به پرداخت پول دارند؟
آنها در حال حاضر برای چه چیزی پول پرداخت می کنند؟ چگونه پول می پردازند؟
ترجیح می دهند چگونه پول بپردازند؟
هر جریان درآمدی چه سهمی از کل درآمدها را به خود اختصاص میدهد؟
جزء ششم بوم مدل کسب و کار: منابع کلیدی
جزء سازنده منابع کلیدی مهمترین دارایی های مورد نیاز برای عملکرد صحیح مدل کسبوکار را تشریح می کند. هر مدل کسبوکاری به منابع کلیدی نیاز دارد. این منابع، شرکت را قادر می سازد که ارزش پیشنهادی خود را خلق و ارائه نماید، به بازارها دست یابد، ارتباط با بخشهای مشتری را حفظ و کسب درآمد کند. سؤالاتی که در این زمینه مطرح می کردند عبارتند از:
ارزش های پیشنهادی ما به چه منابع کلیدی نیاز دارد؟
کانال های توزیع نیازمند چه منابعی است؟
برای ارتباط با مشتریان باید چه منابعی را در نظر بگیریم؟
ایجاد جریانهای درآمدی به چه منابعی احتیاج دارد؟
جزء هفتم بوم مدل کسب و کار: فعالیتهای کلیدی
جزء سازنده فعالیتهای کلیدی، مهمترین کارهای مورد نیاز برای عملکرد صحیح مدل کسبوکار را تشریح میکند. هر مدل کسبوکاری نیاز به تعدادی فعالیتهای کلیدی دارد. این فعالیت ها مهمترین اقداماتی هستند که یک شرکت باید انجام دهد تا عملکرد موفقی داشته باشد. همانند منابع کلیدی، فعالیتهای کلیدی نیز برای خلق و ارائه ارزش پیشنهادی، دست یابی به بازار ها، حفظ ارتباط با مشتری و کسب درآمد ضروری میباشند و همچون منابع کلیدی، بسته به نوع مدل کسبوکار، فعالیتهای کلیدی نیز متفاوت هستند. مهمترین سؤالاتی که در اینجا مطرح میشود این است که:
ارزش های پیشنهادی ما به چه فعالیتهای کلیدی ای نیاز دارند؟
کانال های توزیع نیازمند چه نوع فعالیتهای کلیدی ای هستند؟
برای ارتباط با مشتری باید چه فعالیتهای کلیدی ای را در نظر بگیریم؟
ایجاد جریانهای درآمدی به چه فعالیتهای کلیدی ای احتیاج دارد؟
جزء هشتم بوم مدل کسب و کار: شرکای کلیدی
جزء سازنده شرکای کلیدی، شبکهای از تأمینکنندگان و شرکا را توصیف می کند که باعث عملکرد صحیح مدل کسبوکار میشوند. شرکتها به دلایل مختلفی برای خود شریک برمی گزینند و مشارکت ها سنگ بنای بسیاری از مدلهای کسبوکار می گردند. شرکتها به منظور بهینه کردن مدلهای کسبوکار خود، کاهش ریسک و یا کسب منابع، اقدام به ایجاد ائتلاف هایی میکنند. سؤالاتی که در این زمینه مطرح میشود:
شرکای کلیدی ما چه کسانی هستند؟
تأمینکنندگان کلیدی ما چه کسانی هستند؟
کدام یک از منابع کلیدی را از طریق شرکا به دست می آوریم؟
کدام یک از فعالیتهای کلیدی را شرکای ما انجام میدهند؟
جزء نهم بوم مدل کسب و کار: ساختار هزینهها
ساختار هزینهها، تمام هزینههایی را تشریح میکند که اجرای مدل کسبوکار با خود به همراه دارد. این جزء سازنده، مهمترین هزینههایی را که حین اجرای یک مدل کسبوکار خاص ایجاد می شود را توصیف می کند. خلق و ارائه ارزش، حفظ ارتباط با مشتری و ایجاد درآمد، همگی با خود هزینههایی را به همراه دارند. پس از تعریف منابع کلیدی و شرکای کلیدی می توان چنین گفت هزینههایی را به سادگی محاسبه نمود. اما برخی مدلهای کسبوکار هزینه محورتر از بقیه هستند. سؤالاتی که در این قسمت مطرح می کردند:
مهمترین هزینههای مدل کسبوکار ما چیست؟
گرانترین منابع کلیدی کدام مواردند؟
گران ترین فعالیتهای کلیدی کدام ها می باشند؟
پول و زمان خود را هدر ندهید!
درباره راه اندازی کسب و کار یاد بگیرید و با استفاده از ابزارهای مفید و کاربردی در مسیر درست شروع یک کسب و کار حرکت کنید، موفق باشید✌